Veel minder bekend dan de naastgelegen Napa Valley, biedt Sonoma de wijnliefhebber precies wat de Californische wijnstreek aantrekkelijk maakt: rust, kleine wijnboeren, uitstekend eten en prima wijnen.
Als extraatje krijgt u ook nog een aantal historische plekken in de roemruchte geschiedenis van California als onafhankelijke staat.
Wie op zoek gaat naar de wijnen van Sonoma ontdekt al snel dat niet alleen de oppervlakte van het gebied (groter dan de staat Rhode Island) en de tussen beide in liggende Mayacamas bergketen deze wijnstreek anders maken dan het veel bekendere Napa Valley. In beide counties doet de grap de ronde dat Napa de plaats is voor Range Rovers terwijl je in Sonoma eerder pickuptrucks zult aantreffen, en daarmee zijn ze aardig getypeerd. Sonoma is de fruit- en groentenschuur van Noord-California met een traditie van wijnbouwers die in de eerste plaats gewoon landbouwer zijn en ervan overtuigd zijn dat het maken van wijn begint in de wijngaard. De wijngaarden en wijnbedrijven hier zijn soms al vijf of zes generaties eigendom van dezelfde familie en er zijn edele Zinfandel-wijnstokken die hun 115de oogst hebben meegemaakt.
Cal-Ital wijnen
Als uitvalsbasis voor mijn bezoek aan deze regio nam ik Sonoma en Healdsburg, twee van de meest onbedorven (maar zeker niet achtergebleven) stadjes in het Westen van de Verenigde Staten - beide met een rijke geschiedenis. Van hieruit kun je het glooiende landschap en de valleien van de Sonoma wijnstreek verkennen over rustige landwegen en een California aantreffen dat elders al lang is verdwenen.
Soms heeft het iets van wat wij in California de Oude Wereld noemen. Als je Sonoma vanuit het zuiden binnenrijdt over Highway 121, valt direct de wijngaard van Gloria Ferrer Champagne Caves op, gebouwd in een elegante Catalonische stijl. Wat verder, op een heuvel boven het moerasland van de San Pablo Bay, geeft de terracotta gekleurde Viansa Winery van Sam en Vicki Sebastiani de suggestie van een Toscaans dorp. Maar zelfs deze Italiaanse fata morgana heeft diepe wortels in het oude California: in 1904 stichte Sam Sebastiani's grootvader de Sebastiani Vineyards.
In Viansa, dat in 1989 zijn poorten opende, combineert Sam Sebastiani wijn en voedsel in een unieke wijn-toer ervaring. U treft er een markt aan met alles wat u nodig heeft voor een stijlvolle picknick: kruiden-focaccia, torta rustica, paté, en pasta's en salades gemaakt van de groenten uit de weelderige tuinen. Cal-Ital noemen de Sebastiani's deze wijze van koken en die gaat mooi samen met hun Cal-Ital wijnen, een combinatie van Italiaanse druivesoorten met de bodem van Sonoma Valley.
Het etiket van één van die wijnen, de Riserva Anatra Bianco, is voorzien van een eend en heeft een verhaal. August, Sam's vader, hield duiven en eenden (op de wijntonnen van de Sebastiani wijngaard ziet u smienten, pijlstaarten en wilde eenden). Zijn zoon nam die passie over maar gaf er op een andere manier vorm aan. Als je luncht aan een tafel onder de bomen, kijk je uit op de moerasgebieden waarboven zilverreigers zweven en eenden eindeloos verstoppertje spelen. Voordat Viansa hier begon, bestond dit uitzicht niet.
Sam Sebastiani werkte samen met de milieugroep Ducks Unlimited om de weides op zijn terrein terug te brengen naar hun oude status als wetlands door dijken te bouwen en de hier voorkomende grassen te herplanten. Daarmee schiep hij een vogelreservaat van meer dan dertig hectare; nu komen er weer duizenden vogels.
Historische gebouwen
Rondom Sonoma's mooie plein ontvouwt zich de vroege (Mexicaanse) geschiedenis van Sonoma in het ene na het andere gebouw opgetrokken uit adobe, de mengeling van stro en modder waarmee men hier bouwde. Het plein zelf was het toneel van een van de meest revolutionaire gebeurtenisssen die de stad ooit meemaakte. In 1846, toen Sonoma onder bevel stond van de Mexicaanse generaal Mariano Vallejo, nam een groep opstandige Amerikanen de pueblo gedurende vijfentwintig dagen over. Ze riepen de onafhankelijke republiek California uit en hesen een primitieve vlag met daarop een ster en een grizzlybeer, getekend met het sap van zwarte bessen.
Een van de vele historische gebouwen is het 'Swiss Hotel', dat rond 1840 door de broer van Vallejo werd gebouwd. Gasten die zich naar hun kamers op de eerste verdieping begeven worden bij de trap gewaarschuwd met een bordje 'Caution: uneven historic stair'. Zo'n voorbehoud is bij de uitstekende Italiaanse keuken niet nodig.
Een kleine kilometer verderop is het Vallejo-tijdperk bewaard gebleven door middel van de laatste woning van de generaal, een Victoriaans huis uit 1851 in gotische stijl, genaamd Lachryma Montis ('traan van de berg') naar de bron die nog steeds de prachtige tuinen en enorme bomen van water voorziet. Het nabijgelegen huis van Vallejo's derde dochter, Natalia, heeft de tand des tijds minder goed doorstaan. Het stond op punt om te worden gesloopt toen ontwerpster Suzanne Brangham het twee jaar geleden kocht, restaureerde en er The General's Daughter opende, het beste restaurant van Sonoma. Het zou evengoed The Farmer's Wife hebben kunnen heten, want chef J.J. Buchanan, gepokt en gemazeld in restaurants in San Francisco als Hayes Street Grill, werkt met de sla, groente en fruit die haar man Alan organisch verbouwt.
Babette's Restaurant and Wine Bar, door de idealistische jonge eigenaars zelf omschreven als basically funky, is een ander nieuw etablissement in Sonoma. Het restaurant mag eenvoudig ogen, de weldoordachte en met passie bereide Franse gerechten van kok Daniel Patterson zijn van een bijzonder hoge kwaliteit. Daniel's vrouw Elizabeth Ramsey, schenkt de beste Sonoma-wijnen - veelal per glas zodat u kunt proberen - zoals de Ravenswood Zinfandels uit de nabijgelegen wijngaard waarvan kenners onder de indruk zijn.
Oudste wijnboeren
U hoeft niet lang in Sonoma te blijven om een stuk mee te krijgen van de erfenis van Vallejo, die zelf wijn maakte van de druiven die door de Sonoma-missiepost in 1823 waren geplant. Of de erfenis van de flamboyane Hongaar Agoston Haraszthy, die de wijngaarden van de missie verwierf, Europese varianten introduceerde en de Buena Vista wijngaard begon in 1857.
Al voor Haraszthy plantte de Duitser Jacob Gundlach Europese ranken op zijn Rhinefarm, waaronder de eerst Johannisberg Riesling en hij oogste zijn eerste druiven in 1858. Vandaag de dag is Gundlach-Bundschu de oudste wijnboerderij van California die nog in familiehanden is. Het is een wijngaard die zijn verleden koestert, maar ook het heden in ere houdt: op een veertig meter lange muurschildering staan beelden zien uit de levens van de Hispanic arbeiders die de druiven op de Rijnboerderij planten, snoeien en oogsten.
Als de huidige generatie van de familie niet bezig is met het produceren van Kleinberger Rieslings, Zinfandels en Merlots, of met het opvoeren van toneelstukken van Shakespeare in het theater achter de wijngaard, broeden ze op plannen om de lokale wijnen te promoten. Zij waren het brein achter de Sonoma Wine Patrol, die bekend werd met de 'holdup' van de Napa Valley Wine Train, waar ze Sonoma-wijn uitdeelden aan de verraste passagiers, en de 'busjacking' van Europese reis-journalisten die een trip naar Sonoma hadden afgezegd na hun bezoek aan Napa. U kunt hierover lezen in de oude, bakstenen proefruimte, een gallerie van geschiedenis en humor.
Bergwijnen met karakter
Vanaf de vroegere Beauty Ranch van Jack London (tegenwoordig Jack London State Historic Park) op Sonoma Mountain kijk je neer op wat de schrijver de Valley of the Moon noemde. Nog adembenemender is het uitzicht vanaf de andere kant, vanaf Moon Mountain, een lappendeken van Carmenet's hooggelegen wijngaarden, manzanita-struiken (Californische beredruiven) en kreupelhout, waar mountain lions, bobcats en coyotes nog in het wild voorkomen.
U heeft een afspraak nodig om hier te kunnen proeven en dat is de moeite waard om de bergwijnen met karakter te beoordelen die gemaakt worden van Carbenet Franc en andere Bordeaux-varianten, en voor een bezoek aan de prachtige grotkelders, die zijn gehouwen uit de wand van vulkanische as. En als u een duizelig makende truckrit wordt aangeboden naar de hoogste aanplanting en uitzichtpunt, op bijna zeshonderd meter hoogte, dan zal Bob, de hond van de wijngaard, graag de weg wijzen.
De wijngaarden van de Kunde Estate Winery in Kenwood liggen bijna drie kilometer langs Highway 12, in een lyrisch, golvend landschap dat geschilderd is in stevige kleuren: groene wijnbladeren in rode kleigrond. De Kundes waren altijd al zeer gerespecteerde verbouwers van druiven maar in 1990 begonnen ze ook met het maken van hun eigen wijn, daarmee een familietraditie nieuw leven inblazend die begon aan het eind van de vorige eeuw, met Louis Kunde's Wildwood Vineyards Winery. Onlangs hebben ze hun nieuwe hoofdkwartier, met proeflokaal, voltooid in een gebouw dat een replica is van de oude veeschuur die hier ooit stond.
Voor een uitzicht bij zonsondergang over de mooie wijngaarden van de Kunde's, voorzien van een fles lokale Chardonnay en misschien gebakken oesters met salsa en kruidenboter, voldoet geen plek beter dan het terras of de binnenruimte van de Kenwood Restaurant and Bar. De chef hier maakt oesters klaar op tien verschillende manieren, serveert een fenomenale lamsrug en combineert zwaardvis met grote zwarte bonnen en mango.
De wegen door Sonoma county's Alexander, Russian River en Dry Creek Valleys - bekende namen voor de Zinfandel-liefhebber - beginnen allemaal in Healdsburg, tevens de plek voor kanoe- of kayaktochten over de Russian River. Met zijn mooie plaza en oude huizen oogt Healdsburg als een klassiek Amerikaans stadje, hoewel de landbouwers die u hier ziet in hun met wijn bevlekte hemden niet per se boerenkinkels zijn. Bij Ravenous, een restaurant naast het Raven Theater met zijn jaren veertig image, hoorde ik toevallig een conversatie tussen een klant in werkkleding en de chef over een bepaalde lunch in het Newyorks Lutèce. Ik denk dat een Newyorker (zelfs een Newyorker) onder de indruk zou zijn van dit kleine café met zijn fantastische sandwiches en quesadillas, met daarbij lokale droomwijnen. De hele stad draagt dit kenmerk van het goede leven.
Weinig stadjes (of steden) zijn zo gelukkig om een Downtown Bakery & Creamery te hebben met vaak een rij voor de zelfgebakken broden, zoetigheden en pure, frisse sorbetten en ijssoorten van abrikozen en perzikken. Op marktdagen kunt u hier ook de boeren ontmoeten die de abrikozen en perzikken hebben geleverd. Op een namiddag stond ik daar ook in de rij, om daarna met mijn iced cappucino, een zak vol citroenkoekjes en cholade macaroons op een schaduwrijke plaats neer te zakken bij de muziekstand op de plaza. 's Zomers zijn hier altijd zondagconcerten en op elk tijdstip van de dag kan er iemand zo maar beginnen te spelen. Die dag was de voorstelling er een van een expressieve zanger die een opera-ster imiteerde, aangevuurd door een gehoor van familie en vrienden.
Fietsers
De meest populaire manier om van wijngaard naar wijngaard te gaan is met een gehuurde fiets en een vallei te kiezen voor exploratie. Dat wordt aantrekkelijk gemaakt door de stille landweggetjes en de kleine familiebedrijven met grote reputaties die daaraan liggen, zoals Alexander Valley's Sausal Winery, wiens knoestige Zinfandel wijnstokken, waarvan sommige al in 1877 geplant zijn, vruchten opleveren met intense, geconcentreerde smaken.
Aan Westside Road, die zo ongeveer elke bocht in de Russian River lijkt te volgen, vindt u de Hop Kiln Winery in het mooiste nog resterende exemplaar van de traditionele schuur om hop te drogen, de hop-drying kiln: een majestueuze schuur die dateert uit 1905 met het karkateristiek schuine dak en de drie torens in plaats van slechts één. De Westside Farms hebben ook zo'n historische schuur maar hier is de koopwaar in de herfst tientallen varianten van squashes en pompoenen; een enorme verzameling van boerderijdieren; en voor wie wil, ritjes in de hooiwagen door de wijngaarden en pompoenvelden. Een middag hier geeft je het gevoel terug te stappen in een ander, ouder Amerika.
Dry Creek Valley, waar men in de jaren zeventig van de vorige eeuw begon met wijnmaken, heeft een pastorale schoonheid die de ziel raakt. In zijn landelijkheid en rust herinnert het aan Napa Valley maar dan dertig jaar geleden, hoewel hier het met wijnstokken beklede landschapa intiemer is, de bergen zachter. Dit is waar ik steeds terugkom, vooral naar de beoremde Lytton Springs Winery, in de lente om oude Zinfandel-stokken te zien spruiten, om de voortgang van het persen te volgen in de laatste dagen van de zomer en om te genieten van de beste eigengemaakte wijnen van Sonoma.
Afgezien van wijngaarden en boerderijen is hier niet veel te doen, maar een aardige stop is de uit 1881 daterende Dry Creek General Store, waar ruimte is gereserveerd voor 'Harley Parking' en waar oververhitte fietsers limonade en sandwich kunnen krijgen. De sterksten onder hen klimmen verder naar de top van de 25 kilometer lange vallei, naar Sonoma Lake, dat wordt gevormd door Warm Springs Dam, die de soms wilde wateren van Dry Creek temde maar daarmee tevens de historische paaigronden van de regenboogforel en de zilverzalm vernietigde.
Een van de trekpleisters tegenwoordig is de Ferrari-Carano, Dry Creek's model-wijngaard. U kunt de prachtige Villa Fiore nauwelijks mislopen, zoals ze daar ligt temidden van spectaculaire tuinen vol seizoenbloemen. Hier ligt ook een dramatische wijnkelder voor het rijpingsproces, die veel weg heeft van een decor voor een romance met als hoofdpersonen Sangiovese en Merlot. Maar Ferrari-Carano is een glamour-achtige uitzondering in een vallei waar vooral bescheiden boerderijen en wijnschuren staan.
Neem Dry Creek Vineyard, waar niets een uitgedroogde keel sneller smeert dan een frisse Fumé Blanc en een picknick in een idyllische omgeving die het beste van beide kusten combineert: Californische redwoods en ouderwetse bloembedden uit New England. Of neem Peston Vineyards, een boederij-wijnhuis zo uitnodigend dat je er onmiddellijk zou willen intrekken.
Dat kan niet, maar wat wel mogelijk is het spreiden van uw picknickdeken buiten onder de walnotenboom of het druivenprieel, het spelen van een spelletje boccie en het bewonderen van de fotogenieke moestuin. Andere bezoekers zijn ruimschoots tevreden met een middag in het gezelschap van T-bud (een grote, norse Birmees) en Boo (koolzwart met ogen als dwaallichtjes), de twee katten van de wijngaard. Het lijkt wel of eigenaar Lou Preston altijd net weer een interessant project onderhanden heeft, of het nu gaat om het bouwen van een oven van steenklei voor zijn zelf gebakken brood of het persen van olie uit olijven met een eigenhandig vernuftig in elkaar geknutseld apparaat.
Het lijkt allemaal heel ontspannen en laid-back tot je zijn Zinfandel proeft van oude stammen, zijn organische Sauvignon Blanc of zijn Marsanne en Viognier van traditionele Rhone-druiven. Iemand die dergelijke wijnen produceert kan zich niet elke dag bezig houden met brood bakken en boccie spelen. Zoals zoveel van de de kleinere wijnfamilies uit Sonoma lijkt het bij de Prestons wel of het harde vak van wijn maken een kleinigheid is.
De Sonoma Spa
Al sinds de eeuwwisseling is de Sonoma Mission Inn & Spa een luxe weekendbestemming voor bewoners van San Francisco. Het warme minerale water is helemaal echt, aangevoerd uit de bron ruim driehonderd meter onder de inn en helende duiken kunnen worden gecombineerd met alle mogelijke fitness-activiteiten. Het restaurant is niet in de top topklasse maar mag er zijn, met de beste ingredienten aangevoerd van de eigen boerderij.
