De jonge Charles Carr moet zich zijn chauffeursbaantje heel anders hebben voorgesteld. In plaats van een leven in het glitterlicht van de roem, rijdt hij al uren over de verlaten wegen van Tennessee.
Het weer is guur en koud en tot overmaat van ramp begint het nog te sneeuwen ook. Hij heeft haast want zijn passagier, de countryzanger Hank Williams staat de volgende dag, Nieuwjaarsdag 1953, geboekt voor een optreden in Charleston, South Carolina.
Williams, die gehuld in een deken en zijn overjas op de achterbank ligt, heeft al uren geen teken van leven gegeven. Een dag eerder had Williams Carr ingehuurd om hem van zijn woonplaats Montgomery naar Charleston te rijden waar promotor A.V. Bambord een optreden heeft geritseld. De Grand Ole Opry had Williams eerder dat jaar ontslagen wegens zijn excessieve drankgebruik en tijdens optredens had Williams het zo bont gemaakt dat niemand hem meer wilde hebben. De concerten in Charleston en een dag later in Canton moeten én zijn banksaldo én zijn reputatie opvijzelen.
In Knoxville doen ze nog een vergeefse poging een vliegtuig te krijgen. Vanwege het slechte weer zijn echter alle vluchten geannuleerd. Hank, die onderweg een paar flessen drank heeft ingeslagen, is inmiddels zo dronken dat hij bij een hotel door twee portiers uit de auto moet worden gedragen. Het is dan al duidelijk dat het concert in Charleston niet wordt gehaald.
Na een korte rust geeft een arts hem een injectie met morfine en vitamine B2. De portiers dragen Williams terug naar de Cadillac en leggen een deken en een jas over de man die volgens een van hen een levenloze indruk maakt. De arts verklaart echter dat Williams voldoende fit is en Carr neemt plaats achter het stuur in de hoop het concert in Danton wel te halen.
Om kwart over elf die avond dwingt een politieman Carr tot stoppen omdat hij te hard rijdt. Tijdens het uitschrijven van de bon merkt de agent op dat de man op de achterbank er wel erg beroerd uit ziet. De chauffeur antwoordt dat hij heeft gedronken en een pijnstiller op heeft waarna de agent niet verder vraagt en Carr laat gaan. Om één uur, het is inmiddels Nieuwjaarsdag, stopt de vermoeide Carr in Oak Hill voor een bak koffie. Dan ziet hij dat de deken en overjas van Hank zijn afgegleden. Als hij beide wil terugleggen merkt hij tot zijn afgrijzen dat Hanks hand stijf en blauw is.
Een allerijl te hulp geroepen arts kan slechts de dood constateren. Vermoedelijk is Hank Williams dan al uren overleden. Ergens tussen Knoxville en Oak Hill, op de verlaten en door sneeuw en regen geteisterde wegen, is de 'happy rovin' cowboy', zoals hij zich graag afficheert, gestorven aan, zoals de lijkschouwer later zal schrijven, een zwak hart en inwendige bloedingen. De werkelijke oorzaak, zo weet iedereen die Hank heeft gekend, is het jarenlange overmatige alcoholgebruik gekoppeld aan een al even mateloze inname van pijnstillers en slaapmiddelen. Hank Williams lijkt inmiddels het archetype van de gekwelde popster te zijn geworden.
Ongeschikt voor het boerenwerk
Negenentwintig jaar eerder is hij in Mount Olive, een klein dorpje in Alabama te wereld gekomen als Hiram Williams. Zijn vader Elonzo (Lon) Williams is een 31-jarige veteraan uit de Eerste Wereldoorlog die op het moment van Hanks geboorte een aardbeienfarm heeft met een klein dorpswinkeltje. Dat drijft hij samen met zijn 25-jarige echtgenote Jessy die enigszins muzikaal is en orgel speelt in de plaatselijke kerk. Na een periode van strenge vorst wordt de aardbeienfarm noodgedwongen van de hand gedaan en gaat Lon werken voor een houtfirma. Het is de eerste van een reeks baantjes van een man die zich de komende jaren steeds meer van zijn gezin vervreemdt en uiteindelijk van zijn vrouw zal scheiden. Hank groeit bijna zonder vader op, net als zijn zoon Hank Williams jr. dertig jaar later.
Hiram, die zich al snel Hank gaat noemen, wordt geboren met een rugafwijking die hem verhindert met de kinderen uit zijn buurt te spelen. Later zal deze kwaal hem ongeschikt maken voor het harde boerenwerk. Hank is een eenling die via de radio en allerhande straatzangers een passie ontwikkelt voor muziek, in het straatarme agrarische Zuiden naast de kerkdiensten de enige bron van vertier.
Na de zoveelste verhuizing ontmoet hij in Montgomerey een zwarte straatmuzikant met de bijnaam Tee-Tot, een ironische bijnaam voor een man die steevast lurkt van een brouwsel van thee en zelfgestookte whisky. Tee-Tot leert Hank zijn eerste gitaarakkoorden. Op het gebied van de drank hoeft de zwarte hem niets te leren. Vanaf zijn elfde is Hank al een zware gebruiker, met een voorkeur voor whisky en bier. Al jong is Williams een alcoholist met alle daarmee gepaard gaande buitenissigheden zoals onverklaarbare stemmingswisselingen. Na zijn dood zullen mensen die hem hebben gekend zijn karakter omschrijven van egocentrisch tot onbaatzuchtig. Over zijn ware aard en karakter zijn de kenners en biografen het nog steeds oneens.
Heldere en krachtige stem
Het klaslokaal gebruikt Hank om bij te komen van zijn enerverend bestaan als muzikant. In de avonduren treedt hij veel op voor het radiostation WSFA. Als 'The Singing Kid' verwerft hij zijn eerste populariteit. Hij doet veel mee aan talentenjachten en vormt zijn eerste begeleidingsband die hij omdoopt tot de 'Drifting Cowboys'. Op zestienjarige leeftijd houdt hij de school voorgoed voor gezien en wordt hij full-time muzikant.
In 1938 komt hij voor het eerst in aanraking met de muziek van Roy Acuff die voor de jonge Hank zowel muzikaal als tekstueel het ijkpunt wordt. Samen met Ernest Tubb is Acuff een van de eerste singer/songwriters die de wat platte plattelandsmuziek van het Zuiden, de hillbilly muziek, omvormt tot wat langzaamaan countrymuziek gaat heten. Muziek niet zozeer bedoeld voor de dans op de vrije zaterdagavond, maar eenvoudige liedjes met voor iedereen begrijpelijke teksten over God, liefde, dood, drank en het harde plattelandsbestaan.
Acuff zingt zijn spirituele teksten met een heldere en krachtige stem begeleid door onversterkte instrumenten als de steelgitaar, de mandoline en de fiddle. Dit instrumentarium zal Hank min of meer overnemen, alleen zal hij in sommige gevallen gebruik maken van een elektrische gitaar.
Acuff brengt Hank in contact met Fred Rose, een collega songwriter met wie hij de muziekuitgeverij Acuff-Rose vormt. Rose neemt de beginnende liedjesschrijver onder zijn hoede en brengt hem het ambacht van het songschrijven bij. Zijn invloed op Hank is volgens sommigen zo groot geweest dat een groot deel van Hanks liedjes deels op diens conto moeten worden geschreven. Williams teksten zijn van een dermate hoog niveau dat ze onmogelijk kunnen zijn geschreven door een eenvoudige jongen die amper school heeft gehad.
Inderdaad heeft Rose in het begin van Hanks carrière flink aan diens liedjes geschaafd maar Hank is een snelle leerling en bovendien komt hij uit een omgeving waar godsdienst een prominente rol speelt en citaten uit de bijbel in de gewone spreektaal zijn terug te vinden. Van Rose leert hij misschien hoe hij een tekst moet opbouwen maar de teksten zelf haalt hij linea recta uit zijn eigen leven waarin met name zijn vrouw Audrey een belangrijke rol speelt.
Scherpe tong en jaloezie
Hank Williams ontmoet Audrey Sheppard in de zomer van 1943 tijdens een optreden. Audrey is getrouwd met een militair en heeft een dochter. In December 1944 trouwt ze echter met Hank in wie zij een vehikel ziet om haar eigen carrière wat vaart te geven. Zij wil meer zijn dan de vrouw van, ze wil zelf een bekende zangeres worden.
Zowel in positief als in negatief opzicht is Audrey voor Hank van cruciaal belang. Aan de ene kant helpt zij hem waar mogelijk met zijn carrière. Zorgt dat hij op tijd en nuchter voor optredens komt, helpt hem aan boekingen en probeert waar mogelijk belangrijke mensen in de muziekindustrie voor Hanks muziek te winnen. Aan de andere kant is zij met haar scherpe tong, haar jaloezie en haar koppige streven naar een eigen zangcarrière dikwijls een blok aan zijn been.
Een enkele jaren geleden uitgebrachte dubbelcd met radio-opnames van het duo was bijna niet om aan te horen doordat Audrey met haar kraakheldere kraaienstem haar Hank voortdurend overstemde. Niet alleen door zijn vroege dood en zijn drank- en drugsmisbruik, ook aan de overheersende positie van zijn echtgenote ging hij een aantal popsterren voor.
De tot op het bot gaande ruzies van het stel zijn de inspiratiebron voor Hanks meest desolate liedjes zoals Cold, Cold Heart. Dit lied, zo bekent Audrey na Hanks dood aan een van haar minnaars, schreef Hank nadat zij tijdens een ruzie de juwelen in Hanks gezicht had gegooid die hij juist had gekocht om het tussen hem en Audrey weer goed te maken. 'I tried so hard my dear to show that you're my every dream/Yet you're afraid each thing I do is just some evil scheme/A mem'ry from your lonesome past keeps us so far apart/Why can't I free your doubtful mind and melt your Cold, Cold Heart.'
Verkeerde teksten op verkeerde muziek
Hank Williams grote doorbraak komt in 1949 met het nummer Lovesick Blues, een oud nummer van Cliff Friend en Irving Mills, dat Hank al jaren op zijn repertoire heeft staan. Zijn mentor Fred Rose en de mensen van platenmaatschappij MGM willen Hank het nummer aanvankelijk niet laten opnemen. Hij houdt echter voet bij stuk met het argument dat hij veel succes met dit lied heeft gehad tijdens zijn optredens voor de Louisiana Hayride, een bekend radioprogramma voor countrymuziek en het voorportaal van de Grand Ole Opry, het walhalla voor iedere countryzanger in Nashville.
Hanks neus voor wat het publiek wil, heeft goed geroken. Binnen een paar weken vliegen er bijna 50.000 exemplaren over de toonbank en op 7 mei 1949 staat Lovesick Blues nummer één in Billboard, het blad van de Amerikaanse muziekindustrie. Zijn naam en status is gevestigd en kort daarop wordt hij gevraagd voor de Grand Ole Opry.
De Opry begint in 1925 als het radioprogramma WSM Barn Dance met een optreden van een 88-jarige fiddelaar die wordt begeleid door zijn nicht. Een jaar later wordt de naam veranderd in Grand Ole Opry. De daarop volgende jaren krijgt het radiostation steeds meer vermogen tot het in juli 1940 van kust tot kust is te ontvangen. Iedere zaterdagavond trekt het tien miljoen luisteraars. Optreden voor de Grand Ole Opry betekent landelijke bekendheid én landelijke verkoop. Tegenwoordig is de country show verdwenen uit het centrum van Nashville en net buiten de stad uitgegroeid tot een amusementspark waar de countrysterren van nu nog steeds optreden.
Het geluk lijkt Williams toe te lachen maar Hank is zo iemand voor wie het geluk uiteindelijk altijd op de vlucht slaat. Met het klimmen der jaren ondervindt hij steeds meer hinder van zijn rug. De soms felle pijn bestrijdt hij met allerhande pijnstillers en vaker en vaker met morfine-injecties. Periodes waarin hij de drank afzweert worden afgewisseld met gelagen waarin hij zich bewusteloos drinkt.
De mare verspreidt zich dat Hank Williams bij optreden of niet of dronken arriveert. In het laatste jaar van zijn leven jaagt hij zijn publiek tegen zich in het harnas door het podium te beklimmen met de woorden 'Y'all paid money to see ol' Hank?' Op het gejuich van het publiek, zegt hij vervolgens: 'Well, you seen him' en verdwijnt. Of hij staat zo godsgruwelijk dronken op het podium dat hij de verkeerde teksten op de verkeerde muziek zingt.
Privé is dan ook zo'n beetje alles fout wat maar fout kan gaan. In 1948 vraagt Audrey scheiding aan van haar alcoholische, overspelige en soms gewelddadige man. Een paar maanden later trekt ze de aanvraag echter in om vier jaar later definitief bij Hank weg te gaan. Na haar vertrek weigert ze Hank om nog contact te onderhouden met Hank jr. Een rechter moet er aan te pas komen om het contact tussen vader en zoon enigszins te herstellen. Vier maanden voor zijn dood huwt Hank Billie Jean Jones, een schoonheid van een vrouw die hem echter evenmin kan
stoppen op zijn onafwendbare weg naar beneden.
Unplugged Williams
Het wekt verbazing dat een ongedisciplineerd en drankzuchtig man als Hank Williams nog zoveel liedjes heeft kunnen schrijven en opnemen. Dit alles is nu verzameld op wat hoogstwaarschijnlijk de definitieve Hank Williams cd-box is geworden: tien schijfjes met al zijn studio-opnames en radio-optredens, meer dan twaalf uur muziek bij elkaar. Gaan de meeste cd-boxen mank aan te veel materiaal dat vaak terecht het officiële oeuvre van een artiest niet heeft gehaald, in dit geval is van alle 225 opnames de plaats in deze doos gerechtvaardigd.
Tijdens zijn leven wordt Williams muziek verspreid op 78-toeren platen, pas in 1951 komt zijn eerste elpee uit. In totaal neemt Hank voor de platenmaatschappijen MGM en Sterling negentig nummers op waarvan een groot deel pas na zijn dood op plaat verschijnt.
Dat studiomateriaal wordt bovendien eindeloos gerecycled op steeds weer nieuwe greatest-hits albums. Na zijn dood komen bovendien veel radio-optredens en in Nashville gemaakte demo's boven water waarop Hank zichzelf alleen begeleidt op zijn gitaar. Dit materiaal wordt door de platenmaatschappij verkracht door andere instrumenten erbij te dubben.. Op 'The Complete Hank Williams' is deze fout gelukkig hersteld en kunnen we nu 45 jaar na zijn dood met eigen oren horen dat deze 'unplugged' opnames behoren tot niet alleen het beste van Hank
Williams maar tot het beste van de countrymuziek. Wat moet er door luisteraars zijn heengegaan toen zij Hank Williams ergens tussen januari en mei 1949 voor het plaatselijke radiostation van Shreveport het Bobbie Nolan-nummer Cool Water hoorden zingen. Hier klinkt geen doorsnee reiziger die snakt naar water maar de stem van een gedoemde sterveling die weet dat alleen de verlossing in de vorm van hemels water nog uitkomst bieden kan.
Maar 'The Complete Hank Williams' laat ook zijn vrolijke kant horen in songs als I'll Never Get Out Of This World Alive en het cajun-achtige Jambalaya. Ook zijn alle opnames terug te vinden die hij maakt onder het pseudoniem Luke the Drifter, parlando gezongen parabelachtige vertellingen met een sterke religieuze inslag. De platenmaatschappij voelde er destijds niets voor om ze uit te brengen omdat ze bang waren dat ze afbreuk zouden doen aan Williams' imago. Maar onder het pseudoniem van Luke the Drifter vonden ze uiteindelijk toch een -klein- publiek.
Vijfenveertig jaar na Williams dood is country een miljoenenindustrie die zelfs artiesten van buiten de VS aantrekt zoals de Nederlandse Ilse Delange die in Amerika een grote ster moet gaan worden. Met het grote geld heeft echter ook de voorspelbaarheid zijn intrede gedaan. Iedereen die ooit in de VS heeft rondgereisd met een countryzender op zijn autoradio kan erover meepraten: na een uur heb je al het idee dat je naar steeds dezelfde artiest zit te luisteren. De huidige countryster is een man of vrouw gehuld in laarzen, een spijkerbroek, spijkerjack en een grote Stetson op het hoofd. De liedjes zijn dichtgemetseld met violen en steelgitaren en vertellen moralistisch verhaaltjes die het CDA zo in haar verkiezingsprogramma zou kunnen opnemen.
Hoewel Hank Williams een journalist eens voorhield dat een liedje een verhaal moet bevatten, hield hij zich zelf niet aan deze regel. Waar het gros van de countrysongs eindigt met de ontmoeting tussen jongen en meisje, is dit voor Hank Williams meestal het vertrekpunt. De liefde is geconsumeerd en heeft plaatsgemaakt voor jaloezie en verlatingsangst. De kracht van Williams' teksten is dat hij deze angst naar een hoger, metafysisch niveau weet te tillen zoals in het nog geen twee minuten durende Alone And Forsaken: 'We met in the springtime when blossoms unfold/The pastures were green and the meadows were gold/Our love was in flower as summer grew on/Her love like the leaves now has withered and'. Tot zover lijkt het een 'gewoon' liefdesliedje maar dan komt het ijzige refrein: 'Alone and forsaken bij fate and by man/Oh Lord, if You hear me please hold to my hand/Oh, please understand'.
Rozegeur en maneschijn hebben plaatsgemaakt voor geknakte bloemen en troosteloze vlakten die worden beschenen door een waterig maantje. Hank Williams is gespitst op het heden dat hij niet onder controle heeft en een toekomst die hij niet kan bevatten. Een van de eerste liedjes die hij opneemt luidt I Don't Care (If Tomorrow Never Comes): 'I don't care if tomorrow never comes/This world holds nothing for me/I've been lonely night and day ever since you went away/So I don't care if tomorrow never comes.'
Engel des doods
In December 1952 onderneemt hij een toernee door Texas. Aanvankelijk lijkt alles goed te gaan. Hank slaagt erin van de drank te blijven en op tijd te komen. Zijn optredens zijn redelijk tot goed. Griep dwingt hem echter het toeren op te geven en gedesillusioneerd keert hij terug naar Montgomerey waar hij een gehuurde kamer bewoont. Daar zal hij uiteindelijk het bericht krijgen van promotor Bambord dat hij twee optredens heeft op 1 en 2 januari 1953.
De ironie van het lot wil dat Hank Williams ook voor deze optredens nooit zou komen opdagen. Maar Hank was ziek, ellendig en de dagen meer dan moe. Een jaar voor zijn dood schreef hij het aangrijpende Angel of Death waarvan het refrein luidt: 'When the Angel of Death comes down after you/ Can you smile and say that you have been true/Can you truthfully say with your dying breath/That you're ready to meet the Angel of Death.'
