In verkiezingstijd zijn alle ogen gericht op Amerika. Wie o wie kiezen de Amerikanen als nieuwe president? De keuze is vaak beperkt. Een presidentskandidaat moet aan behoorlijk wat eisen voldoen.
Het kiesstelsel dat wordt gehanteerd ziet er ingewikkeld uit. Bovendien zit het vol bijzondere regels en uitzonderingen. Zo kan het zomaar zijn dat de winnende presidentskandidaat niet de meerderheid van de stemmen heeft gekregen. In de praktijk komt dit weinig voor. Toch overkwam het Rutherford B. Hayes in 1876. Hij werd president van de Verenigde Staten terwijl hij 250.000 stemmen minder kreeg dan zijn concurrent.
Is de president wel de baas?
In Amerika is de macht verdeeld over drie partijen. Om te voorkomen dat één groep of persoon teveel macht krijgt is er een scheiding gemaakt tussen de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht.
In het Witte Huis in Washington D.C. woont de president van Amerika. Samen met zijn zelfbenoemde kabinet vormt hij de uitvoerende macht. Zij bedenken wetten en plannen hervormingen. Recht tegenover het Witte Huis staat het Capitool. Hier huist het Congres ofwel, de wetgevende macht. Het Congres bestaat uit de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. Iedere Amerikaanse staat wordt in de Senaat vertegenwoordigd door twee senatoren. Samen met het Huis van Afgevaardigden zijn zij de volksvertegenwoordiging.
De rechterlijke macht wordt gevormd door de negen rechters van het Hooggerechtshof in Washington D.C. Het Hooggerechtshof heeft altijd het laatste woord. Wanneer zij het niet eens zijn met een wetsvoorstel dan wordt de wet gewoon afgekeurd. De rechters mogen ook zelf regels opstellen. Zo bepaalde het Hof in 1973 dat abortus legaal is.
Een benoeming tot het Hooggerechtshof geldt levenslang. Opvallend is dat het Hof eigenlijk geen goede afspiegeling is van het Amerikaanse volk. Er zijn bijvoorbeeld slechts twee vrouwelijke rechters terwijl de helft van Amerika toch echt vrouw is.
Voorverkiezingen
Verkiezingen in Amerika beginnen met voorverkiezingen. Het volk kiest twee presidentskandidaten die het tegen elkaar gaan opnemen. In de praktijk zijn dit vaak één Democraat en één Republikein.
Als presidentskandidaat moet je aan een behoorlijke eisenlijst voldoen. Je moet bijvoorbeeld minimaal 35 jaar oud zijn, minimaal veertien jaar in Amerika hebben gewoond en op Amerikaans grondgebied geboren zijn. Tijdens de verkiezingen van 2012 riepen veel tegenstanders van Obama dat hij geen 'natural-born' zou zijn. Zulk soort aantijgingen worden aangeduid als 'dirty-campaigning'.
Election Day
Om op 'Election Day' te kunnen stemmen moet je geregistreerd staan als kiezer. Ongeveer zeventig procent van de mensen die mogen stemmen in Amerika staat geregistreerd. Wanneer er tijdens de verkiezingen wordt gesproken over de opkomst gaat dit over het deel van de geregistreerde kiezers dat daadwerkelijk een stem uitbrengt. De opkomst bij de meest recente verkiezingen ligt rond de vijftig procent.
Over de opkomst wordt veel geklaagd en gespeculeerd. Zo zou regen op 'Election Day' in het voordeel zijn van de Republikeinen. Want, zo zeggen onderzoekers, democratische kiezers zijn gevoeliger voor stemobstakels, zoals het weer. 'Election Day' is altijd op 7 november.
Het Amerikaanse kiesstelsel
In Amerika is het niet de kandidaat met de meeste stemmen maar de kandidaat met de meeste kiesmannen die wint. In totaal zijn er 538 kiesmannen binnen te halen. Kleine staten als Alaska en Wyoming hebben er slechts drie te vergeven. Californië, Texas en Florida daarentegen zijn echte goudmijntjes. Samen mogen ze maarliefst 122 kiesmannen uitdelen.
Voor iedere staat geldt 'the winner takes all'. Behaal je als kandidaat meer dan de helft van de stemmen dan krijg je álle kiesmannen. Het kan daarom voorkomen dat de verliezer meer stemmen heeft dan de winnaar. Het overkwam Al Gore in 2000. Hij behaalde de meerderheid van de stemmen, maar had minder kiesmannen. Na een spannende hertelling werd George W. Bush uitgeroepen tot winnaar.
De verkiezingsstrijd concentreert zich meestal rondom de grote staten met veel kiesmannen en de zogenaamde 'swing states'. Laatstgenoemde zijn staten waar beide presidentskandidaten een goede kans hebben om te winnen. De kandidaat die minimaal 271 kiesmannen achter zich krijgt, wordt de nieuwe president van de Verenigde Staten. Op 20 januari wordt hij/zij beëdigd tot president.
